Dan uoči zva­nič­nog po­čet­ka 57. Ve­ne­ci­jan­skog bi­je­na­la umjet­no­sti, či­ji je ovo­go­di­šnji mo­to „Vi­va ar­te vi­va”, u Pa­la­ti Ma­li­pje­ro sve­ča­no je otvo­re­na po­stav­ka cr­no­gor­skih umjet­ni­ka Iva­ne Ra­do­va­no­vić i Adi­na Ras­to­de­ra. Nji­ho­vi ra­do­vi – „Šu­plji lju­di” Ra­do­va­no­vi­će­ve i „Lju­di an­đe­li” Ras­to­de­ra, či­ne za­jed­nič­ku po­stav­ku „Čo­vjek – Uomo – Hu­man”, ko­jom se pred­sta­vlja Cr­na Go­ra na jed­noj od naj­pre­sti­žni­jih svjet­skih smo­tri sa­vre­me­ne li­kov­ne – vi­zu­el­ne umjet­no­sti. Ku­ra­tor­ka Cr­no­gor­skog pa­vi­ljo­na je isto­ri­čar­ka umjet­no­sti Ža­na Fi­li­po­vić, ko­me­sar Ne­nad Šo­škić, di­rek­tor Cen­tra sa­vre­me­ne umjet­no­sti Cr­ne Go­re, ko­ji je i pro­du­cent uče­šća na Bi­je­na­lu, a po­kro­vi­telj cr­no­gor­sko Mi­ni­star­stvo kul­tu­re.
Na Bi­je­na­lu u Ve­ne­ci­ji, pre­sti­žnoj smo­tri ko­ja oku­plja re­cent­nu umjet­nič­ku pro­duk­ci­ju sa svih me­ri­di­ja­na, Cr­na Go­ra je ima­la ne­ko­li­ko za­pa­že­nih pred­sta­vlja­nja, do­ka­zu­ju­ći da ide u ko­rak sa sa­vre­me­nim svjet­skim umje­tič­kim kre­ta­nji­ma, re­kao je mi­ni­star Jan­ko Lju­mo­vić. Pro­stor Cr­ne Go­re je sam po se­bi je­dan ve­li­ki pa­limp­sest, do­dao je on, na ko­jem su se slo­je­vi kul­tu­re i umjet­no­sti sla­ga­li do­ka­zu­ju­ći or­gan­sku po­ve­za­nost po­sto­je­ćih i no­vih umjet­nič­kih iz­ra­za. Za­to su svi na­stu­pi cr­no­gor­skih umjet­ni­ka na Bi­je­na­lu no­si­li pe­čat sa­dej­stva iz­me­đu du­bo­kih, če­sto ne­sa­znaj­nih stru­ja­nja uni­ver­zal­nog i upor­nog tra­ga­la­štva za oso­be­nim.
– Ra­do­vi Iva­ne Ra­do­va­no­vić i Adi­na Ras­to­de­ra, u za­jed­nič­kom kon­cep­tu am­ble­ma­tič­no sve­de­nog na­zi­va „Čo­vjek”, je­su an­tro­po­lo­ška tra­ga­nja ko­ja se­žu i do bit­nih on­to­lo­ških pi­ta­nja, a ko­ja je stvar­nost ak­tu­e­li­zo­va­la no­vo­e­po­hal­nim ne­u­ral­gi­ja­ma, sve vi­dlji­vi­jim u od­no­su iz­me­đu po­je­din­ca i svi­je­ta. Otu­đe­nje, ap­su­rd­nost, gro­tesk­nost je­su do­mi­nant­ni mo­ti­vi ko­ji u ovim ra­do­vi­ma za­zi­va­ju za­pi­ta­nost nad onim što je da­nas po­sta­lo pri­sut­no, a što nam je če­tr­de­se­tih go­di­na pro­šlog vi­je­ka na­go­vi­je­stio ve­li­ki Mu­zi­lov ro­man „Čo­vjek bez svoj­sta­va”. Slo­bod­no mo­že­mo re­ći da su ra­do­vi Ra­do­va­no­vi­će­ve i Ras­to­de­ra pro­mi­šlje­ne umjet­nič­ke va­ri­ja­ci­je upra­vo na tu hu­ma­nu bez­svoj­stve­nost, što ove ra­do­ve či­ni svo­je­vr­snim umjet­nič­kim upo­zo­re­njem ko­je na vr­lo efek­tan na­čin ko­re­spon­di­ra sa slo­ga­nom Bi­je­na­la, to jest sa ak­tu­e­li­zo­va­njem pi­ta­nja ži­vo­ta u umjet­no­sti – re­kao je Lju­mo­vić.
Uče­šće na Bi­je­na­lu ne sa­mo da či­ni cr­no­gor­sku sce­nu vi­dlji­vom na svjet­skoj ma­pi, već je i di­na­mi­zu­je.
Ku­ra­tor­ka Cr­no­gor­skog pa­vi­ljo­na Ža­na Fi­li­po­vić, osvr­nuv­ši se na mo­to Bi­je­na­la, od­no­sno da slo­gan „Vi­va ar­te vi­va” ko­ji je ujed­no okvir ko­ji je od­re­di­la ku­ra­tor­ka Kri­stin Ma­sel, upu­ću­je na po­tre­bu da se ob­no­vi vje­ra u umjet­nič­ku mi­si­ju.
– I cr­no­gor­ski umjet­nič­ki do­pri­nos ovo­go­di­šnjem bi­je­na­lu oslo­njen je na kon­cep­tu pre­ma ko­me umjet­nost po­sta­je sa­vjest vre­me­na i čin vi­so­ke od­go­vor­no­sti. Umjet­nost je ve­za sa pro­šlo­šću, sud, stav o sa­da­šnjo­sti i vi­zi­ja bu­duć­no­sti. Upra­vo na toj re­la­ci­ji, is­ka­zu­ju­ći svoj stav o sa­da­šnjo­sti i bu­duć­no­sti, je­su umjet­nič­ki pro­jek­ti da­ro­vi­tih cr­no­gor­skih umjet­ni­ka mla­đe ge­ne­ra­ci­je Iva­ne Ra­do­va­no­vić i Adi­na Ras­to­de­ra. Do­mi­nant­na ide­ja u ra­do­vi­ma ovih umjet­ni­ka je čo­vjek u raz­li­či­tim po­zi­ci­ja­ma i pre­i­spi­ti­va­nji­ma za­go­net­ke ži­vo­ta – is­ta­kla je Fi­li­po­vi­će­va.
Ve­ne­ci­jan­sko bi­je­na­le tra­ja­će do 26. no­vem­bra, a po po­zi­vu Ma­se­lo­ve uče­stvo­va­će 120 umjet­ni­ka iz 85 ze­ma­lja, me­đu ko­ji­ma je i Cr­na Go­ra.
Ž.J.


Ži­vje­la ži­va umjet­nost

Na otva­ra­nju je go­vo­ri­la i isto­ri­ča­r­ka umjet­no­sti Lji­lja­na Ze­ko­vić, autor­ka tek­sto­va u pra­te­ćem ka­ta­lo­gu. Ona je re­kla da je Fi­li­po­vi­će­va oda­bra­la ra­do­ve emi­net­nih pred­stav­ni­ka sa­vre­me­ne cr­no­gor­ske li­kov­ne sce­ne ko­ju da­nas de­fi­ni­šu spon­ta­nost i im­pro­vi­za­ci­ja u stva­ra­lač­kom pro­ce­su, do­mi­na­ci­ja podsvje­snog, ali i in­te­lek­tu­al­na me­di­ta­ci­ja nad dje­lom, a sve u kon­tek­stu sta­va da je „sva­ki ira­ci­o­na­li­zam obi­ta­va­nje ra­ci­o­na­li­zma i nje­go­va ap­strakt­na do­pu­na…”
– Kao umjet­ni­ci ko­je ka­rak­te­ri­šu raz­li­či­te li­kov­ne po­e­ti­ke i kog­ni­tiv­no-kre­a­tiv­ne re­fe­ren­ce, Iva­na Ra­do­va­no­vić i Adin Ras­to­der u pa­vi­ljo­nu Cr­ne Go­re, pred­sta­vlja­ju se odvo­je­nim pro­jek­ti­ma ko­je u ši­rem kon­tek­stu po­ve­zu­je mo­to cr­no­gor­ske iz­lo­žbe – „Čo­vjek”. Pre­zen­ta­ci­ja­ma mla­dih i ta­len­to­va­nih umjet­ni­ka do­stoj­no je pred­sta­vi­lje­na cr­no­gor­ska umjet­nič­ka sce­na na 57. Ve­ne­ci­jan­skom bi­je­na­lu, a slo­gan „Vi­va Ar­te Vi­va”, za­pra­vo iz­ra­ža­va su­šti­nu nji­ho­vog stva­ra­lač­kog kre­da ko­je se za­sni­va na ži­vot­noj esen­ci­ji umjet­nost i nje­noj hu­ma­noj di­men­zi­ji sa­gle­da­noj kroz pri­zmu čo­vje­ka – re­kla je Ze­ko­vi­će­va.